Παρακολουθήσαμε την τελευταία, με θέμα «Οι πολιτιστικές ρίζες της Ευρώπης», στο εντυπωσιακό μαρμάρινο μέγαρο της Πανεπιστημίου, έργο του Χάνσεν, που θεωρείται ένα από τα ωραιότερα δείγματα του νεοκλασικισμού παγκοσμίως.
Τα ερωτήματα για το πολιτιστικό στάτους της Ευρώπης δεν είναι σημερινά: ποιες είναι οι πνευματικές ρίζες, η ταυτότητα της Ευρώπης; Και ποια είναι η θέση του μεσαιωνικού Ελληνισμού; Τα ερωτήματα δεν είναι σχολαστικά. Αφορούν το σήμερα, καθώς οι μετακινήσεις πληθυσμών θέτουν ζητήματα πολιτιστικών ταυτοτήτων.
Είναι χαρακτηριστικός ο σάλος που ξέσπασε πριν από δύο χρόνια στη Γαλλία από το μπεστ σέλερ του ιστορικού Σιλβέν Γκουγκενέμ «Ο Αριστοτέλης στο Mont Saint Michel» (εκδ. Ολκός 2009). Ο Γκουγκενέμ άσκησε σκληρή κριτική στις πρόσφατες απόψεις ακαδημαϊκών κύκλων στην Ευρώπη -κυρίως από το χώρο της μεταμοντέρνας αναθεωρητικής ιστοριογραφίας- οι οποίοι αμφισβήτησαν την επίδραση της κλασικής Ελλάδας στο δυτικό πολιτισμό, υποστηρίζοντας πως οι Δυτικοί γνώρισαν τον Αριστοτέλη από τις αραβικές μεταφράσεις. Και κατηγόρησαν τον Γκουγκενέμ ότι επιχειρεί να υποτιμήσει την προσφορά των Αράβων στο δυτικό πολιτισμό!
Ο Γάλλος καθηγητής, μέσα σε ένα κλίμα ισλαμοφοβίας, έχασε....
την πανεπιστημιακή του έδρα στη Λιλ και επίσης δεν βρήκε εκδοτικό οίκο για το νέο του βιβλίο, καθώς κυριαρχεί σήμερα ένας γενικευμένος φόβος στη Γαλλία για την αντίδραση του ισλαμικού κόσμου. Ετσι, το ζήτημα των σχέσεων Ελληνισμού και δυτικής Ευρώπης παίρνει εκ νέου πολεμικά χαρακτηριστικά. Η Ακαδημία Αθηνών, διά του συνεργάτη της, του ιστορικού της Φιλοσοφίας Λίνου Μπενάκη, παρουσίασε με εντυπωσιακή συστηματικότητα αυτό το θέμα. Στάθηκε στη θέση του Γκουγκενέμ για το ρόλο του μοναχού J. Venetus (12ος αι.) στις μεταφράσεις του Αριστοτέλη από ελληνικές πηγές. Τόνισε πως οι αραβικές μεταφράσεις του αριστοτελικού έργου στα λατινικά είναι συνήθως επιμεταφράσεις από τα συριακά, ιδεολογικά επιβαρημένες από τον Αβικέννα. Προσκόμισε μάλιστα και αριθμητικά στοιχεία: σήμερα σώζονται στη Δύση 7.820 αριστοτελικά έργα μεταφρασμένα από τα ελληνικά στα λατινικά και μόλις 1.944 από τα αραβικά.Γιατί συζητάμε ακόμη για τον Αριστοτέλη στη Δύση; Διότι το έργο του θεμελίωσε τη μεσαιωνική φιλοσοφία και θεολογία στην Ευρώπη και καθόρισε έτσι τις πολιτισμικές της ρίζες, στη βάση ενός εξελληνισμένου χριστιανισμού και τη σύνδεση του Βυζαντίου με τη Δύση. Οι χριστιανοί στη Δύση ήταν οι κληρονόμοι της αρχαίας παιδείας, ενώ οι Ελληνες πατέρες (Μ. Βασίλειος, Χρυσόστομος, Γρηγόριος, Δαμασκηνός κ.λπ.) ποτέ δεν έχασαν από τα μάτια τους την ελληνική μεταφυσική, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.
Ο Γκουγκενέμ υπενθυμίζει πως οι Αραβες οφείλουν τα πάντα στους Βυζαντινούς και πως ουδέποτε συσχετίστηκε πολιτισμικά ο ελληνικός με τον αραβικό πολιτισμό, ενώ τόνισε και τη διαφορά μεταξύ Ισλάμ και χριστιανισμού: το πρωτείο της πίστης στον Αλλάχ και το πρωτείο του Λόγου. Ο πόλεμος λοιπόν που γίνεται σήμερα είναι ένας παράπλευρος πολιτισμικός πόλεμος με πολιτικές προεκτάσεις, που σχετίζεται με το ζήτημα των ταυτοτήτων: τι θέση έχει το Ισλάμ στην Ευρώπη; Τι θα κάνουμε με τη μαντίλα; Ποιος θα αποφασίζει για τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου εθνικού κράτους, το οποίο βασίζεται στο ρωμαϊκό δίκαιο και τον εξελληνισμένο χριστιανισμό;
Εκτός του Λίνου Μπενάκη μίλησαν ο Ιωάννης Ζηζιούλας, ο πιο σημαντικός εν ζωή Ελληνας θεολόγος, με θέμα «Ευρώπη και θρησκεία», ο καθηγητής Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης «για τη συνεισφορά της ελληνικής φιλοσοφίας στην αντιπαράθεση απλότητας - πολυπλοκότητας», ο φιλόσοφος Ε. Μουτσόπουλος για τις φιλοσοφικές ρίζες της Ευρώπης, ο ακαδημαϊκός Ε. Ρούκουνας «για τις νέες πολιτισμικές ρίζες της Ευρώπης», η Τερέζα Πεντζοπούλου - Βαλαλά για την αισθητική θέαση του κόσμου στους Ελληνες και ο Μαριάνος Καράσης για την επίδραση του ελληνικού δικαίου στην Ευρώπη.
Ήταν ασφαλώς μια πολύ σημαντική βραδιά, μέσα στο εντυπωσιακό κτήριο του Χάνσεν, τις μαρμάρινες κουκουβάγιες του οποίου άρπαξαν κάποιοι στα επεισόδια, που έγιναν κατά τις αντιμνημονιακές διαδηλώσεις. Το αν μαζί με τις κεφαλές των πτηνών χάθηκε και η σοφία τους, κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να το πει. Πάντως είναι ευχάριστο που οι ακαδημαϊκοί μας δείχνουν πνευματικά εύρωστοι σε εποχές γενικευμένης φτώχειας.
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=234987
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου